> Nieuws >  Ophef in Dordrecht: bestuur DFC verwijdert plaquette Árpád Weisz

Teken de petitie

15 april 2021

 

In Dordrecht is ophef ontstaan over een eigenaardig besluit van het bestuur van DFC, de legendarische Dordrechtsche Football Club. In stilte heeft het bestuur uit de kantine de plaquette verwijderd, die daar nog pas in augustus 2015 was opgehangen, ter herinnering aan de vermoorde joodse trainer Árpád Weisz. Dit leidde tot verontwaardigde reacties in lokale media. Er zijn ondertussen uiteenlopende ideeën gelanceerd om Weisz en zijn eveneens omgebrachte drie gezinsleden elders in Dordrecht te eren.

Op 1 augustus 2015 keken Joop van Helden (links), een jeugdvriend van Robert Weisz,
en oud-DFC-voorzitter Arie Heijstek nog in eerbied naar de plaquette, die zojuist was
onthuld in de DFC-kantine. Inmiddels ligt die gedenkplaat ergens in een kast.
Foto Redactie Website

Fenomeen

Het was Arie Heijstek, oud-voorzitter van DFC en archivaris, die indertijd het initiatief nam voor de gedenkplaat. Hij wilde daarmee Weisz in de herinnering terugbrengen. Want weliswaar was de Hongaar Árpád Weisz als voormalig toptrainer van Inter Milaan en FC Bologna (in de jaren dertig) nog altijd een fenomeen, in Dordrecht was hij verbannen naar de vergetelheid.

Weisz was in Dordrecht terechtgekomen, nadat hij in januari 1939 op de vlucht was geslagen voor dictator Mussolini. Met zijn gezin betrok hij een woning aan het Bethlehemplein. Hij ging het kleine DFC, dat op degradatie leek af te stevenen, trainen en wist de trotse club, opgericht op 16 augustus 1883, in juni 1939 te behouden voor de eerste klasse van de KNVB-afdeling II. In de oorlog werd het gezin Weisz uitgeroeid, eerst zijn vrouw Ilona, zoon Robert en dochter Klara op 5 oktober 1942 in Auschwitz, vervolgens Árpád zelf, ook in Auschwitz, op 5 oktober 1944.

Weisz, de succestrainer, verdween uit het geheugen van de stad, merkte Heijstek begin deze eeuw, toen hij samen met Ger Husen aan een jubileumboek werkte over de 125-jarige historie van DFC (1883-2008). In de boekenkast van de bestuurskamer stonden met militaire precisie eerdere jubileumboeken, maar in de editie van direct na de oorlog “kan je bladeren wat je wilt, de naam Árpád Weisz kom je niet meer tegen”, vertelde hij Michel van Egmond, oud-journalist van Voetbal International, nu bestteller-auteur.

Op de website van Stolpersteine Dordrecht zijn twee uitgebreide verhalen geplaatst over de loopbaan, de Dordtse periode en het ongekozen, wrede einde van Árpád Weisz, zie verhaal 180 en verhaal 181.

 

Het bestuur van DFC, gefotografeerd net nadat het in nieuwe samenstelling was gekozen, in juli 2018.
Tweede van links is huidig voorzitter Anne Evers: betreurt de commotie.
Foto Website DFC

Schoolvriend

Precies weer zo’n nare ontdekking deed Heijstek, wonend in Bergen op Zoom, begin maart 2021: de plaquette die in 2015 was aangebracht in de kantine van DFC − in bijzijn van de 86-jarige Johannes (‘Joop’) van Helden (1929), een schoolvriendje van Robert Weisz – bleek ineens verdwenen. Ook het blauwe straatnaambord van het Bethlehemplein, dat boven de gedenkplaat hing, was weg. De plaquette werd teruggevonden in de bestuurskamer, waar zij achteloos in een kast was gelegd.

Heijstek raakte hier behoorlijk verbolgen over. Afgelopen 20 maart vroeg hij de huidige voorzitter van DFC, Anne Evers, per e-mail om opheldering. Waarom hing de plaquette niet meer op haar plaats? Heijstek kreeg te horen: “We hebben de kantine opgeknapt.” Heijstek, smalend: “Dit behoeft geen verder commentaar!”

Heijstek ontstak ter plekke in boosheid. “Ik heb toen onmiddellijk besloten”, vertelde hij desgevraagd, “om naar Dordrecht te rijden, de plaquette weg te halen en mee naar huis te nemen.” En daar ligt de glazen plaat nog altijd, wachtend op een andere bestemming op een andere locatie.

Heijstek zegt nadrukkelijk dat hij “niet boos is” op DFC. “Van de vijfhonderd leden hebben er 490 geen enkele weet van de gebeurtenissen. Enkele bestuursleden hebben hele domme beslissingen genomen en de reikwijdte van een en ander onderschat. Maar ik ben wel zeer ontstemd!”

Tegenover de redactie van deze Stolpersteine-website liet Evers desgevraagd weten:"In de afgelopen periode heeft ons klusteam onze accommodatie grondig opgeknapt. Wij hebben daarop besloten om de plaquette verhuizen naar de bestuurskamer. De bestuurskamer vinden wij een meer geschikte plek voor deze plaquette. Wij betreuren het dat de verplaatsing zoveel commotie teweeg heeft gebracht. Het is nooit de bedoeling van het bestuur geweest om mensen te kwetsen."

 

Ontroerend

Heijstek wijst op de vier Stolpersteine, die in mei 2018 werden gemetseld pal voor de voormalige etagewoning van het gezin Weisz op het Bethlehemplein. Heijstek was erbij, Joop van Helden eveneens. Van Helden zoende bij die gelegenheid het steentje voor Robert, een ontroerend moment dat de fotograaf Victor van Breukelen van AD/De Dordtenaar, in die fractie van een seconde wist vast te leggen.

Zegt Heijstek, terugblikkend op die steenlegging, dat het enerzijds “natuurlijk belachelijk” is dat er vier steentjes geplaatst voor de familie Weisz, in aanwezigheid van “het gehele gemeentebestuur, van de Hongaarse en Italiaanse ambassades en van bezoekers uit Italië”. En dat je anderszijds “op een dag stilletjes een gedenkplaat voor Weisz van de muur haalt!”

Heijstek liet het niet bij zijn drieste actie. Hij alarmeerde Hans Berrevoets, een gepensioneerde oud-journalist van De Dordtenaar, die op zijn beurt Kees Thies inseinde, een columnist van diezelfde krant. Zelf schreef Berrevoets op 31 maart over de verwijderde plaquette op de nieuwswebsite ‘Dordrecht.net.nl’. Hij meldde dat de Dordtse werkgroep Stolpersteine op zoek gaat naar “een nieuwe plek” voor de plaquette.

Dat bevestigde drs. Kees Weltevrede, historicus en lid van deze werkgroep. Weltevrede noemde “de gang van zaken bij DFC een gebrek aan historisch besef”. Hij riep Dordtenaren via ‘Dordrecht.net.nl’ op om met suggesties te komen, opdat de plaquette “een waardige, nieuwe plek” krijgt. Over de mogelijkheden gaat de werkgroep daarna overleggen met het gemeentebestuur, aldus Weltevrede.

Kees Thies deed in zijn column op 1 april iets soortgelijks. “Gezocht”, schreef hij, “een nieuwe, voor iedereen zichtbare plek voor deze herinneringsplaat.” Hij kwam meteen met een eigen voorstel. “Waarom niet aan de buitenmuur van het voormalig woonhuis van deze legendarische voetbaltrainer op het Bethlehemplein? Daar liggen in het trottoir ook al vier Stolpersteine ter nagedachtenis aan de familie. De Dordtse legende Árpád Weisz verdient gewoon een monumentje.”

Commotie was ontstaan en groeide. Arie Heijstek kon het tevreden vaststellen: “De zaak in de publiciteit te brengen, is tot nu toe aardig gelukt.”

 

Filmmaker Chris Hahn (links, mei 2018), die Arie Heijstek (rechts) aanzette tot een hoofdstuk over
Weisz in het jubileumboek, is begin april 2021 overleden. De beide mannen bevinden zich op het
Bethlehemplein in Dordrecht, waar steentjes voor de familie Weisz zijn geplaatst.
Foto Privébezit Arie Heijstek

Weizigt

Hans Berrevoets zette een volgende stap: hij stelde samen met Weltevrede voor om een petitie te starten, aan te bieden aan de gemeenteraad. Daarin wordt bepleit om “ergens in de openbare ruimte” een gedenkteken voor Árpád Weisz te plaatsen. Weltevrede wist zelf ook gelijk een geschikte locatie: Park Weizigt.

Hier, in lang vervlogen tijden, beschikte DFC aan de Markettenweg over een sportterrein met stadion. Volgens de website ‘Voetbalarchieven.nl’ was het zelfs een van de oudste sportterreinen van Nederland. DFC startte er in 1885 met cricket, acht jaar later deed “voetbal zijn intrede van de club”. “Typerend aan het stadion is het torentje met de clubvlag op de hoofdtribune”, nog altijd te vinden in het huidige clublogo. In 1948 moet DFC na meer dan zestig jaar het terrein verlaten, “als gevolg van stadsuitbreiding”.

Met een straat of pad vernoemd naar Árpád Weisz in Park Weizigt, mijmert Weltevrede, “slaat de werkgroep Stolpersteine twee vliegen één klap”. Immers: dan komt er een bord dat niet alleen de buitenkant van het park markeert, maar tevens de plek waar Weisz in 1939 het seizoen van DFC redde. Hij stelt voor dat de gemeente dit bord betaalt.

Samen met Berrevoets gaat Weltevrede zich hiervoor inzetten, en zal hij media-aandacht ervoor proberen los te weken. Ook gaat Weltevrede de kwestie van de plaquette aanstippen bij de publiciteit die hij eind april krijgt, als het jaarboek van de vereniging Oud-Dordrecht verschijnt. Weltevrede heeft deze uitgave, die volledig is gewijd aan de jodenvervolging in Dordrecht, samengesteld.

 

Twee biljetten van de films die Chris Hahn en Herman Meerman hebben gewijd
aan het leven van Árpád Weisz, in 2007-2008 en in 2018.
Foto Privébezit Arie Heijstek

Overleden

De verontwaardiging over het stilletjes wegmoffelen van de plaquette breidt zich uit, althans in de publiciteit. In De Dordtenaar van 3 april laat verslaggever Albert Sok oud-voorzitter Heijstek aan het woord. “De geschiedenis interesseert de club kennelijk niet”, zegt hij. “Heel kwalijk”. De kwintessens van dit artikel wordt kort daarop herhaald in een up-date van de officiële DFC-pagina in de digitale encyclopedie Wikipedia.

Verder gaat het: FC Dordrecht meldt zich, via De Dordtenaar van 5 april. Volgens verslaggeefster Marjolein Groenendijk is FC Dordrecht bereid de plaquette te adopteren. “Wij zijn tenslotte voortgekomen uit DFC”, laat commercieel manager Henk Donkervoort weten. De redactie van deze Stolpersteine-website, bezig met dit artikel, vraagt intussen het DFC-bestuur om commentaar op de uitdijende kwestie. Het reageert niet.

Arie Heijstek, de aanstichter van alle rumoer, is niet onvoorwaardelijk voorstander van de suggesties die nu worden gedaan. De plaquette ophangen op het Bethlehemplein bijvoorbeeld acht hij “niet handig”. “Zij is van glas en dat vraagt om vernieling.” Ook het idee van een bord bij de oude Markettenweg wijst hij af. “Dat lijkt mij geen goed idee. Ik vind het geen goede plaats. We wachten af of iemand nog iets beters weet.”

***

Maandag 12 april wachtte Heijstek in Amsterdam een droeve taak.

Chris Hahn, de man die in 2007-2008 samen met Herman Meerman de film ‘Op zoek naar Árpád Weisz’ heeft gemaakt en die ook in 2018 een film over het plaatsen van de Stolpersteine op het Bethlehemplein vervaardigde, is op 5 april overleden. Heijstek hield bij de crematie een toespraak. “Chris was in 2007 een stuwende kracht achter mij om een artikel over Árpád Weisz te schrijven in het DFC-jubileumboek van 2008. Sindsdien is er een enorme opleving gekomen over leven en dood van Árpád Weisz, in zowel Italië als in Nederland.”

Ondertussen heeft de affaire na alle ophef ook de burelen van de grote omroepen bereikt. Afgelopen 13 april heeft NPO1-radio Arie Heijstek thuis geïnterviewd over Árpád Weisz. De uitzending is op 4 of 5 mei te beluisteren, een toepasselijke tijd.